[Stine Jensen, NRC 9 maart 2007] De brug, het boekenweekgeschenk 2007 van Geert Mak, is een onderhoudende mix van geschiedschrijving en reportage over de Galatabrug in Istanbul. Een prachtig idee om juist deze locatie als uitgangspunt te nemen. Niet alleen verbindt deze brug oost en west, Azië en Europa, hij biedt Mak ook de mogelijkheid tot het beoefenen van een ‘kleine sociologie van de brug’. Er is daar een hiërarchie tussen de verschillende handelaren – veelal afkomstig van het arme platteland – die er hun waren aanprijzen: de schoenverkopers, de vissers, de sigarettenjongens, de balletje-balletje-mannen, de boekhandelaar en een lotenverkoopster. Wie kan zich een mobiele telefoon permitteren, wie niet? Wie verdwijnt er vlug als de politie komt controleren op gestolen goederen?

Als Istanbul van Orhan Pamuk het Istanbul is van de middenklasse en de rijken die de Bosporus zien vanachter een raam op de heuvels, dan is De brug van Mak het Istanbul van de armen, die dagelijks de koude zeewind op hun wangen voelen. In In Europa typeerde Mak Istanbul als een ‘arme, razendsnel groeiende derdewereldstad’. In zekere zin is dit Boekenweekgeschenk de uitwerking van dit essayistische idee. Op de brug van Mak waan je je soms in een 19de-eeuws Dickensachtig prentenboek, waar ‘bont goed wappert’, ‘de vuren op plaatstalen kacheltjes gloeien’ en venters, schoenpoetsers, zakkenrollers en een blinde fluitspeler de dienst uitmaken.

Die haardkachelretoriek lijkt soms wat te lief voor een brug waar, zoals Mak opmerkt, ook geroofd en gemoord wordt. Maar die levert wel meeslepende observaties op, zoals deze: ‘De veerponten schuimen en blazen, altijd doen ze alsof ze naar Odessa varen of naar Athene, in plaats van dat kwartiertje naar de overkant.’ Tussen alle mannen staat ook een oudere vrouw te vissen. Via deze vrouw en haar twee zussen, schetst Mak treffend het schipperen tussen traditie en modernisering: zij zien hun dochters vertrekken naar het westen.

De armoede in Istanbul verschilt van die in andere steden, meent Mak. De stad confronteert haar bewoners dagelijks met de puinresten van wat eens beeldschone villa’s waren, en daarmee met het besef dat Istanbul ooit het centrum was van een indrukwekkend Ottomaans imperium. Wie nu arm is, noteert Mak, bezit alleen zijn gekrenkte trots nog.