[fragment] Op een dag zei iemand die ik heel serieus neem – en dat komt niet zo vaak voor, ik neem om te beginnen mensen die zichzelf serieus nemen al niet serieus en iedereen neemt zichzelf vandaag de dag serieus – tegen mij: Jij leeft niet in de tijd, Ted. Je leeft ook niet in de realiteit. Maar, zei ze, dat is logisch. Want wie niet in de tijd kan leven, kan ook niet in de realiteit leven.
Ik weet niet wat tijd betekent, zei ik. Dus ik snap eigenlijk niet goed wat je nu bedoelt.
Ik keek naar de vrouw. Ze had zachte half dichtgeknepen ogen en ze sprak met haar handen, of eigenlijk met haar vingers. Alsof ze met kleine onzichtbare balletjes tussen haar vingertoppen speelde. Sommige mensen hebben dat, die kunnen spelen met wat ze willen.
Jij kijkt alleen maar terug of vooruit, zei ze. En dat zijn altijd momenten die er niet zijn.
Ze keek me veelbetekenend aan. Het viel me op dat haar ogen er waterig uitzagen, bijna doorzichtig, alsof ze van aquarelverf waren. Verder toonde ze erg veel gelijkenis met Loes Luca. Daar moest ik niet te lang bij stil staan, want anders dacht ik alleen nog maar aan Loes Luca.
Stefan Hertmans ontdekt de sporen van een voorname christelijke jonkvrouw uit de elfde eeuw, die haar leven vergooit uit liefde voor een Joodse jongen. Hij gaat achter deze vrouw aan, die samen met haar verboden liefde op de vlucht slaat en een duizelingwekkende tocht aflegt, opgejaagd door alles en iedereen.
FRAGMENT – Wekenlang ligt het dorp onder een dikke laag bevroren sneeuw. Op heldere dagen jaagt een ijskoude mistral door de vallei. Het leven valt stil in de verblindende schittering van wit en blauw. (..) IJspegels aan lage daken, opgewaaide sneeuw bij de deuren van de enkele grotere huizen. Aanroepingen, verwensingen, bezoekingen, gebeden, wachten, slapen. Een krakende stap in een blauwig straatje. Het schuren van oude scharnieren. Het is de maand Tewet van het Joodse jaar 4852. (..) [Enkele] kraaien dwarrelen door de vlokken die er, wanneer je omhoogkijkt, zwart uitzien in plaats van wit. Ze jagen omhoog tegen de rotswand als een horde minieme verkenners die de plek afspeuren, ze kleven tegen de holen waar de beren slapen, ze hechten zich aan wachttorens en wimpers. Men bidt en rilt. Een boeteprediker loopt met een ratel door de sneeuw en kondigt het einde der tijden aan.
[bron: volkskrant.nl] Hertmans reist in zijn nieuwe boek de bekeerlinge Hamoutal achterna: van Rouen in Noord-Frankrijk naar Narbonne, Marseille, Palermo, Caïro en uiteindelijk Monieux. Zijn persoonlijk reisverslag wisselt hij af met het verhaal van de proseliete, die hij zo dicht mogelijk probeert te naderen met het gereedschap van een romancier. Soms stelt hij hardop vragen over het precieze verloop van de geschiedenis, vaker neemt hij de vrijheid om de gaten zelf in te vullen. Hij beschrijft Hamoutals verliefdheid, wanhoop, en uiteindelijke gekte. (..) Zo aards als de beschrijvingen zijn, zo verheven de overpeinzingen over zijn grote thema, de tijd zelf. Hertmans evoceert de tijd als een personage, dat grinnikend om de hoek staat of diep onder de aarde bromt. Zijn grote verlangen is haar aan te raken. Soms ronkt hij iets te gretig (‘het was het einde van een tijdperk, waarover zich de meedogenloze grendels van de vergetelheid sloten’), maar meestal bedwelmt hij met zijn lyriek. De tijd stijgt werkelijk op van het papier: Hamoutal blijft je nog lang achtervolgen.
[Le Monde] Zijn woorden kruipen onder de huid. Eigenlijk drukken ze niets anders uit dan die bloedige werkelijkheid, maar toch: ze bijten, ze doen pijn, ze genezen. Ze spreken het sidderen van gevoelens uit. Kortom, de woorden hebben hier hun volle kracht. (..) Alleen de grote schrijvers kunnen dat. Hertmans is een van hen.
Met De bekeerlinge won Stefan Hertmans de E. du Perronprijs 2016. De prijs werd uitgereikt door Arnon Grunberg, na zijn E. du Perronlezing ‘Het paradijs’ – waarvan in De Groene Amsterdammer (mei 2017) een ingekorte versie verscheen.
Tijd – Hoe tijd en mens elkaar beïnvloeden, van bestsellerauteur Rüdiger Safranski, is oppertop! Met zinderende zonzinnen als: ‘De eigenlijke betekenis van de tijd is nog niet eens aangestipt. Ik benader de tijd door het spoor van zijn uitwerkingen te volgen, dus ik beschrijf wat hij met ons doet en wat wij ermee doen. (..) We staan onherroepelijk onder het bewind van de tijd. Des te beter dat we er op zijn minst mee kunnen spelen. In verhalen kunnen we ons vrij in de tijd bewegen – vooruit en weer terug. Misschien is dit wel het eigenlijke geheim van de aantrekkingskracht van literatuur. Op een speelse manier beheersen we de tijd, terwijl we anders in zijn macht zijn. In het spel met de tijd verwerven we een tijdelijke soevereiniteit, zowel in de literatuur als in de wereld van de beelden en in de muziek.’
Filosofische mijmering van schrijver Remco Campert met vleugje theologie
Uit: Column Remco Campert, ‘Tijd’, in Elsevier 25 juni 2016. (Dit bericht is persoonlijk geadresseerd, want het mag zonder toestemming van Elsevier niet worden gepubliceerd.)
[fragment] Op een dag zei iemand die ik heel serieus neem – en dat komt niet zo vaak voor, ik neem om te beginnen mensen die zichzelf serieus nemen al niet serieus en iedereen neemt zichzelf vandaag de dag serieus – tegen mij: Jij leeft niet in de tijd, Ted. Je leeft ook niet in de realiteit. Maar, zei ze, dat is logisch. Want wie niet in de tijd kan leven, kan ook niet in de realiteit leven.
