Archief van
Maand: september 2018

De brief aan Vestdijk

De brief aan Vestdijk

[uit: column Marjolijn van Heemstra, trouw.nl] Het depot van het Literatuurmuseum. Lades vol brieven, manuscripten en foto’s, zorgvuldig geordend en bewaard. Hoewel, veel dozen moeten nog worden uitgezocht. Het museum is onderbemand.

Na de rigoureuze cultuurbezuinigingen onder Halbe Zijlstra moest een groot deel van het personeel verdwijnen. Want wat moeten we nog met de brieven van J.C. Bloem, de schetsen van Marten Toonder? De waarde van cultuur moest vooral in economische termen kunnen worden uitgedrukt en die opvatting duikt sinds Zijlstra overal op.

Ik werd weemoedig van die kelder, van de kwetsbaarheid van al die dagboeken en manuscripten waarvan het merendeel nauwelijks marktwaarde heeft. In het kantoor van het museum, een paar verdiepingen boven de kelder, vertoonde een van de computerschermen de livestream van Prinsjesdag. Onze koning sprak over een historisch lage werkloosheid en toenemende koopkracht. In de tekstbalk onder in beeld gleden zinnen voorbij waarvan de meest wijze misschien wel was: ‘Groei biedt geen garantie voor de toekomst.’ Ook niet voor het verleden, dacht ik daar in dat kleine museum.

Terug in de trein zocht ik op hoe de woorden ‘waarde’ en ‘bewaren’ etymologisch verwant zijn. Volgens verschillende websites komt de kern van beide woorden van het Oudnoorse vara, wat zoiets betekent als: datgene waarvoor men zorg draagt. Maar ook: opmerkzaamheid en bescherming. Waarde heeft zowel binnen als buiten de economie betekenis. Dagwaarde, marktwaarde – eigenwaarde, waardigheid.

Wie het begrip alleen kan definiëren als de prijs die iets oplevert, is zich niet bewust van de omvang van dat woord. Versmalling van de taal versmalt het denken. Het is zoiets als een huis definiëren als beleggingsobject en vergeten dat het ook een plaats is om te wonen, te leven, lief te hebben.

Thuis lees ik de brief die in het museum voor mij gekopieerd werd. De negentienjarige Hanny Michaelis schrijft in 1941 haar grote idool Simon Vestdijk. ‘Het kost me niet de minste moeite me voor te stellen dat u deze brief nauwelijks de moeite waard zult vinden om te lezen, laat staan om erop te reageren. Dat neemt niet weg dat ik het heerlijk zou vinden als u het wel deed.’ De brief komt uit haar eigen archief, waarschijnlijk heeft ze hem nooit verstuurd. Bang voor het antwoord misschien, of het uitblijven daarvan.

Zevenzeventig jaar later is haar brief meer dan de moeite waard.

Marjolijn van Heemstra is schrijfster en theatermaakster

►Het kabinet wil digitale krant en e-book flink goedkoper maken

►Het kabinet wil digitale krant en e-book flink goedkoper maken

Het kabinet gaat de btw op digitale kranten en boeken verlagen van 21 procent naar waarschijnlijk 9 procent

 

[trouw.nl] Minister Wopke Hoekstra verwacht dinsdag met zijn Europese collega’s afspraken te maken over een nieuwe richtlijn waardoor het tarief kan dalen.

Kamerleden zijn blij. Onder meer de VVD pleitte voor een verlaging van het btw-tarief. D66-Kamerlid Joost Sneller zegt: “We lezen vaker een boek op een tablet of de krant op de telefoon. Online is de toekomst en het onderscheid in btw-tarief tussen papier en digitaal is achterhaald.”

Het e-book is nog klein maar rukt wel op.

Langzaam maar zeker eist het elektronische boek een plek op in de bibliotheek. De vraag naar fysieke boeken is door de jaren heen spectaculair afgenomen.

 

Filosofische helden

Filosofische helden

fransen
Verscheen gisteren!

 

[timfransen.nl] Cabaretier en filosoof Tim Fransen verlaat zijn veilige plekje in de bibliotheek en trekt erop uit, vastbesloten de antwoorden te vinden op de grote vragen van het leven. Terwijl hij zijn filosofische helden achterna reist – Immanuel Kant, Karl Marx, Friedrich Nietzsche, Albert Camus – belandt hij in onverwachte avonturen. Zijn lessen tekent hij op in brieven aan zijn goede vriend Koos; brieven die een even grote schat aan wijsheid als klunzigheid bevatten.

‘Ontroerend en onweerstaanbaar grappig.’– Theo Maassen

[fragment] Gisteren hebben mijn ouders me op de trein gezet naar Turijn, het eindstation van mijn Nietzsche-zoektocht: de plek waar hij zijn verstand heeft verloren. Ik keek uit naar mijn bezoek aan Turijn. Het enige waar ik me zorgen over maakte, nu ik op mezelf zou zijn, was de taal. Ik spreek geen woord Italiaans, en Italianen spreken amper een woord dat niet Italiaans is. Mijn moeder zei geruststellend: ‘Met handen en voeten kom je een heel eind.’ Na een dag in Turijn ben ik erachter gekomen dat je een stuk verder komt met handen dan met voeten. Meerdere mensen hebben me gevraagd of ik alsjeblieft mijn schoenen weer aan wilde doen. Of tenminste, dat dacht ik op te kunnen maken uit hun handgebaren.

 

►Constantijn Huygens-prijs voor schrijfster Nelleke Noordervliet

►Constantijn Huygens-prijs voor schrijfster Nelleke Noordervliet

noordervliet1
De toon is een van de grootste krachten van ‘Aan het eind van de dag’. Kat is gedecideerd, vlijmscherp en zelfverzekerd. […] Kat is een vrouw die weet hoe de hazen lopen. Misschien wel te goed – en dat maakt haar een sterk personage. Want een ding wordt duidelijk in deze roman vol schijnbewegingen: hoe er uit een enkel mensenleven […] een hele reeks coherente verhalen te destilleren is. **** – NRC Handelsblad / KLIK VOOR FRAGMENT (uitgave: november 2017)
De destructieve kant van de mens

De destructieve kant van de mens

johnson
Klik voor fragment

[bron: trouw.nl] Johnson hoort tijdens een visuitstapje het verhaal over de diefstal van honderden zeer zeldzame geprepareerde vogels uit ’s werelds grootste ornithologische collectie, die van het Natural History Museum in Londen. Het zijn vogels die in honderden jaren zijn verzameld door biologen en ontdekkingsreizigers, vaak onder zeer primitieve omstandigheden in afgelegen oerwouden en op bergkammen. Ze zijn van onschatbare waarde voor de wetenschap, maar werden in 2009 gestolen door Edwin Rist, een toen 22-jarige Amerikaanse fluitist die vlak te voren nog had opgetreden in de Royal Academy Of Music. Hij brak eenvoudig in door een steen door een ruit te gooien. De bewaker sloeg geen acht op het alarmlampje in zijn wachthok. Hij zat naar een voetbalwedstrijd te kijken.

Johnson is een begenadigd verteller. Wie online dit verhaal nazoekt, komt in kranten en bij de BBC lang niet zoveel te weten over deze even merkwaardige als schokkende diefstal als in Johnsons boek. Ook omdat de vogels, die in lades lagen, aanvankelijk helemaal niet werden gemist en het museum, beschaamd, liever over de diefstal zweeg. Johnson staat stil bij de geschiedenis van de unieke collectie soorten, waarvan de basis werd gelegd door Alfred Russel Wallace, Brits autodidact-natuurvorser en ontdekkingsreiziger, die allerlei ongemakken moest trotseren om van over de hele wereld de schoonheden van de aarde te kunnen tonen aan ‘de beschaafde wereld’. Opmerkelijk detail: Wallace ontwikkelde ongeveer tegelijk met Charles Darwin een evolutietheorie.

Waarom Rist juist zijn zinnen had gezet op deze vogels? Dat had alles te maken met zijn passie voor het maken van vishaakjes met veren: vliegvissen. (..) Uiteindelijk loopt Rist in 2010 tegen de lamp. Niet door goed politiespeurwerk – wat je zou verwachten, gezien de schade voor het museum – maar door een Ierse vliegvisser die nota bene op een vliegvisbeurs in Dronten enkele bijzondere veren tegenkwam.

Johnson heeft met ‘De verendief’ een bijzonder boek geschreven over de diefstal, over de subcultuur van het vliegvissen en over een bijzondere collectie die helaas deels verloren is gegaan. Rist, die als straf de opbrengst van zijn roof moest terugbetalen, speelt inmiddels bij een Duits orkest. Hij heeft de natuurhistorische misdaad van de eeuw op zijn geweten, maar dat leverde wel een fascinerend boek op.

johnson2
Uitgave: september 2018

 

Schrijfster J.K. Rowling in verzet tegen jodenhaat

Schrijfster J.K. Rowling in verzet tegen jodenhaat

Schurk in nieuw boek is anti-zionistische antisemiet

rowling10[bron: dagelijksestandaard.nl, 23|9] J.K. Rowling waarschuwt al maanden tegen de opkomst van het antisemitisme in Engeland. Nu grijpt ze haar schrijftalent om dit probleem aan te kaarten.

Maandenlang maakt J.K. Rowling te pas en te onpas duidelijk op Twitter dat ze er grote problemen mee heeft dat het antisemitisme bezig is aan een opmars in Engeland, wat vooral komt door a) jodenhatende immigranten en b) jodenhatende Labour-leiders (hallo, Jeremy Corbyn!). Eén van haar argumenten is dat ‘antizionisme’ maar al te vaak antisemitisme blijkt te zijn… of wordt.

Nu gebruikt ze haar nieuwste boek omdat argument nog eens kracht bij te zetten. De schurk in het boek is namelijk zo geobsedeerd antizionistisch dat zijn denkbeelden uitmonden in puur antitsemitisme: jodenhaat.

Lethal White is het vierde boek in Rowlings Cormoran Strike-mysterie series, die ze onder de alias Robert Galbraith schrijft. In dit nieuwe boek staan een paar hard-linkse activisten centraal die geloven dat “zionisten het kwaad zijn” en dat zij Westerse overheden in een wurggreep houden. Uiteindelijk mondt het antizionisme van Jimmy Knight uit in onvervalste jodenhaat.

“Ik zou hem niet vertrouwen als het ook maar iets met joden te maken heeft,” zegt zijn ex-vrouw tegen een rechercheur. “Hij haat hen. Israël is de bron van het kwaad, volgens Jimmy. Zionisme: ik word ziek van dat woord, zei hij. Je zou denken dat ze [de joden] genoeg geleden hebben.”

Rowlings aandacht voor een jodenhatende linkse activist is bijzonder goed getimed. Engeland gaat namelijk gebukt onder meer jodenhaat dan ooit tevoren; een ontwikkeling die toegejuicht wordt door de radicaal-linkse leiders van de Labour Party.

Bijzonder moedig van Rowling, natuurlijk. Het zal haar ongetwijfeld op aanvallen van radicaal-links komen te staan, maar daar heeft ze duidelijk lak aan. Dapper… én belangrijk. Want toenemend antisemitisme is écht een groeiend probleem; niet alleen in Engeland, maar ook in Nederland.

 

Jongeren storten zich op lezen voor De Inktaap 2019

Jongeren storten zich op lezen voor De Inktaap 2019

In september en oktober lezen honderden havo- en vwo-leerlingen uit heel Nederland de boeken van genomineerden Marjolijn van Heemstra, Murat Isik en Koen Peeters. De jongeren vormen de jury van De Inktaap 2019, zij zijn tussen de 15 en 19 jaar oud. Na het lezen van de boeken bespreken de leerlingen aan de hand van vragen en discussiepunten uit het LitLab-lesmateriaal (ontwikkeld door Universiteit Utrecht) in leesclubs hun ervaringen met de literatuur en kiezen tijdens een schooldebat hun winnende titel. Alle jury’s bundelen vervolgens hun resultaten en bepalen zo wie uiteindelijk De Inktaap 2019 wint. De prijs wordt op 12 maart 2019 uitgereikt tijdens de slotdag van De Inktaap in de Doelen te Rotterdam.

Dit zijn de genomineerde titels:

  • En we noemen hem, Marjolijn van Heemstra
  • Wees onzichtbaar, Murat Isik
  • De mensengenezer, Koen Peeters

[bron: boekennieuws.nl]

inktaap-2019